Nieuw in collectie door Ive Stevenheydens #1

Wij hebben curator en schrijver Ive Stevenheydens uitgenodigd om het werk van opkomende kunstenaars te beschrijven dat LI-MA nieuw in collectie opneemt. Voor zijn eerste artikel in deze reeks New in Collection bekeek Ive het werk van Tali Liberman en Natalia Jordanova en pende er enkele persoonlijke beschouwingen bij neer.

Tali Liberman
Wat betekent het als Google Maps een bestaande weg niet weergeeft? Zonder een helder antwoord op dit intrigerende vraagstuk te formuleren, neemt Tali Liberman (1985, Zuid-Afrika, woont en werkt in Amsterdam en Tel Aviv) in Unrendered Road (2021, 20'36") ons mee op een hallucinante autorit van Jerusalem naar Jericho.

Hoewel het om een betrekkelijk korte tocht van een 50 kilometer tussen deze twee eeuwenoude steden gaat, reizen we mee langs een hoogst divers landschap. Libermans route doorheen de bergachtige woestijn puncteert ze met fragmenten van de muur en tal van controleposten, met shots van verwilderde reclameborden, kluwens van elektriciteitsaansluitingen, en met uit de lucht gefilmde beelden van torenhoge zendmasten.

In Unrendered Road, haar eerste creatieve documentaire waar twee jaar intensief onderzoek aan voorafging, onthult ze ook een no-go zone, een terrain vague tussen Israël en Palestina bezaaid met mijnen. Grotendeels met de handcamera vanuit de auto gedraaid, alterneert Liberman met verstilde shots en trackings van het landschap, alsook met luchtopnames van een drone. De atmosferische doch dwingende elektronische muziek en de mijmerend-poëtische voice-over dragen bij aan de bezwerende kracht van dit werk. Zo voert Liberman in Unrendered Road geleidelijk aan de spanning op, haast als in een slow burn suspense thriller. Tot plots haar GPS-systeem het laat afweten en de onverharde weg die we met haar volgen van de elektronische kaart verdwijnt. Maar echter niet uit het beeld! We zien verlaten gebouwen en parkings, achtergelaten bulldozers, verloren gewaande controleposten en grondverzakkingen in een wijd, ontmenselijkt niemandsland.

Unrendered Road openbaart niet enkel datgene wat Google Maps ons niet laat zien. Liberman stelt vooral de betrouwbaarheid van onze zogeheten neutrale kennissystemen poignant in vraag.

Natalia Jordanova
Ook in Visits to Other Possible Worlds (2022, 21'37") kaart Natalia Jordanova (1991, Sofia, woont en werkt in Amsterdam en Sofia) enkele hoogst interessante en actuele thema's aan. Religie en technologie staan in dit audiovisuele essay in het brandpunt van haar belangstelling. Deze interdisciplinair werkende beeldende kunstenaar toont zich in de eerste plaats montagetechnisch bijzonder sterk.

Zo ritmeert ze haar werk strak en deelt ze het bovendien in vier hoofdstukken op. In de tweede plaats ligt aan de basis van dit werk eveneens een diepgravend onderzoek. Dat deelt Jordanova met graagte in de voice-over. Visits to Other Possible Worlds vangt aan met The Abandoned Church, waarin de kunstenaar een verlaten kerkje documenteert in het Bulgaarse dorp Malak Izvor (ten noordoosten van de hoofdstad Sofia). Voorzichtig scant haar camera het veeleer somber verlichte interieur. Ze schenkt daarbij bijzondere aandacht voor details zoals een barst in een icoonchilderij, een achtergelaten drankblikje of een dikke laag stof op de voet van een kandelaar.

Maar Jordanova had echter liever ene Rosen Hristov geïnterviewd - dat geeft ze in de film althans zelf toe. Die ingenieur ontwierp in 2019 in zijn garage als eerste Bulgaar een humanoïde robot.

Met Visits to Other Possible Worlds boetseert Jordanova een boeiend denkparcours over religie en technologie. Een denken dat drijft op een hybride soundtrack die technöide elementen met religieuze mengt. Of zoals de kunstenaar het zelf stelt: "Goden en robots zijn in mythes aanwezig, sinds onze oudste dromen over technologie." In het tweede deel van Visits to Other Possible Worlds bezoekt Jordanova een religieus internetcafé. Steeds meer mensen blijken immers online hun geloof en de daaraan verbonden rituelen te beleven (zoals bijvoorbeeld een christelijke mis op het platform vrchurch.org). Zal de virtuele ruimte het stilaan volledig overnemen van tempel, synagoge, moskee, kerk en dies meer? En welke zal deze evolutie mogelijk op diverse samenlevingen hebben?

In het derde en vierde deel van dit essay (respectievelijk Living Robots en The Man and the Machines genaamd) neemt Visits to Other Possible Worlds ons mee naar een attractie- of sculpturenpark gevuld met robots om af te sluiten met een experimenteel portret van een mannelijke designer. Andermaal stelt ze hier een essentiële vraag. Eentje die haar film in feite mooi samenvat: in hoeverre worden wij gevormd door de technologie die wij als mensheid voor ons 'gemak' bedachten en dagelijks gebruiken?